Spis treści:
- Probiotyki i prebiotyki
- Czy wzorowa mikrobiota istnieje?
- Flora bakteryjna – wielofunkcyjny organ
- Mikroorganizmy strażnikami życia
- Nieprawidłowości w mikrobiocie przyczyną rozstroju zdrowia
- Zmiany we florze jelitowej w wybranych jednostkach chorobowych (otyłość, hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów RZS, Cukrzyca typu I)
- Funkcje mikroflory w przewodzie pokarmowym
- Wpływ stosowanej diety na mikrobiotę i zaburzenia metabolizmu wątrobowego
- Podsumowanie
Obecnie już wiemy, że mikrobiota jelitowa nie uczestniczy wyłącznie w procesach trawienia i wchłaniania składników pokarmowych, ale pełni rozmaite funkcje związane z utrzymaniem homeostazy całego organizmu.
Bakterie wchodzące w skład mikrobioty jelitowej kształtują odporność, metabolizm i syntezę wielu związków chemicznych w tym serotoniny i prekursorów neuroprzekaźników odpowiedzialnych za sprawną komunikację z układem nerwowym.
Dieta uboga w węglowodany złożone, stosowanie leków oraz antykoncepcji hormonalnej, otyłość, cukrzyca, zaburzenia endokrynologiczne - są czynnikami wskazującymi na istnienie niekorzystnych zmian w mikrobiocie jelit.
Probiotyki i prebiotyki
Probiotyki
Według WHO to preparaty lub produkty żywnościowe, zawierające pojedyncze szczepy lub mieszane hodowle żywych drobnoustrojów, które podane w odpowiedniej ilości wywierają pozytywny efekt na zdrowie.
Już sama definicja wskazuje na to, że aby uzyskać pożądany efekt w terapii probiotykami, należy ściśle trzymać się zaleceń producenta lub osoby zalecającej jak lekarz czy dietetyk. Ponadto, stosowane szczepy powinny zawierać dokładną nazwę wraz z numerem, gdyż tylko w taki sposób można określić spodziewany efekt.
Działanie probiotyków jest swoiste dla danego szczepu, dlatego znając objawy kliniczne, można zastosować celowaną terapię probiotyczną z wykorzystaniem konkretnego szczepu lub grupy probiotyków o udowodnionym działaniu.
Drobnoustroje probiotyczne pełnią wiele funkcji:
- konkurują o dostępność składników odżywczych z patogenami, uniemożliwiając ich rozwój,
- modulują pH w jelitach w celu stworzenia niekorzystnego środowiska dla rozwoju mikroorganizmów chorobotwórczych,
- wydzielają substancje uniemożliwiające patogenom przywieranie do ścian jelita i ich szybsze usuwanie z organizmu.
Ponadto probiotyki modulują skład mikrobioty, poprawiając szczelność bariery jelitowej, przez co:
- optymalnie wykorzystywana jest energia z pożywienia,
- zmniejsza się ryzyko zatrucia organizmu i uszkodzenia wątroby,
- ograniczone zostają reakcje zapalne,
- wygaszane są mechanizmy autoagresji.
Jeśli zastanawiasz się jaki rodzaj probiotyku wybrać – zaufaj badaniom, które pokazują, że najkorzystniejszą i najbezpieczniejszą formą preparatów są liofilizaty, dostępne w postaci kapsułek lub saszetek.
Prebiotyki
Związki pochodzenia roślinnego takie jak fruktooligosacharydy i inulina, nie ulegają trawieniu i mają potencjał, aby stymulować wzrost i aktywność szczepów jelitowych.
Prebiotyki są również źródłem pożywienia dla komórek nabłonka jelitowego oraz stosowanych bakterii probiotycznych, stymulują wzrost pożytecznych szczepów, takich jak np. Bifidobacterium i Lactobacillus.
Prebiotyki korzystnie wpływają na:
- wzrost syntezy białek tworzących połączenia ścisłe nabłonka,
- poprawę funkcji i integralności bariery jelitowej,
- zmniejszenie endotoksemii i stężenia cytokin prozapalnych,
- redukcję stresu oksydacyjnego i mogą sprzyjać wygaszaniu stanów zapalnych w obrębie całego organizmu.
Czy wzorowa mikrobiota istnieje?
Nawet jeśli jesteś osobą totalnie zdrową, wyniki badań pokazują, że nie możemy już dzisiaj mówić o prawidłowym mikrobiomie, a jedynie o jego dobrej kooperacji z organizmem gospodarza.
Mikrobiom człowieka będącego największym okazem zdrowia wśród populacji żyjącej w zindustrializowanym środowisku, zawiera niemal całkowicie odmienny skład flory bakteryjnej niż taki okaz z populacji żyjącej w środowisku naturalnym. Jest on tak unikalny dla każdego człowieka, jak odcisk palca.
Badania wykonane na dzieciach afrykańskich i ich rówieśnikach z krajów europy zachodniej, jasno pokazują różnice w mikrobiocie, wynikające chociażby ze sposobu żywienia.
Spożycie wysokiej ilości błonnika i skrobi, czyli składników warzyw i owoców u dzieci afrykańskich, powodowało:
- obecność bakterii z rodzaju Prevotella i Xylanibacter zdolnych do hydrolizowania celulozy i ksylanu,
- obecność krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w kale,
- większy udział szczepów Bacteroidetes w stosunku do Firmicutes w porównaniu do dzieci stosujących zachodni styl odżywiania, obfitujący w mięso, tłuszcze zwierzęce i cukry proste.
Nie trzeba jednak, aż tak daleko szukać. Okazuje się, że różnice w składzie flory bakteryjnej bliźniąt jednojajowych również stają się coraz bardziej widoczne wraz z dorastaniem. Wynikają one z prowadzenia odmiennego stylu życia, zmianą środowiska przebywania czy rodzajem wykonywanej pracy.
Szacuje się, że 80% mikroorganizmów flory bakteryjnej organizmu, to bakterie niehodowlane tradycyjnymi metodami mikrobiologicznymi. Określenie stałych przedziałów liczebności jest możliwe dla maksymalnie 30% gatunków mikrobioty, które stanowią rdzeń zespołu mikroorganizmów obecny u większości ludzi. Populacja pozostałych 70% mikroorganizmów kształtuje się pod wpływem warunków fizjologicznych, genotypu czy stylu życia, nie bez znaczenia jest też płeć, wiek, BMI, a nawet warunki klimatyczne.
Flora bakteryjna – wielofunkcyjny organ
Temat mikrobioty stanowi dzisiaj jedno z najbardziej rozwijających się zagadnień badawczych. Szacuje się, że całkowita masa drobnoustrojów może osiągnąć wartość 2 kg, a ich genom zawiera do 100 razy większą liczbę genów, niż genom człowieka.
Potencjał metaboliczny całego ekosystemu jest porównywalny do ilości procesów zachodzących w wątrobie, stąd przez wielu traktowany jest jak odrębny organ w organizmie.
Szczepy różnych bakterii symbiotycznych i komensalnych rozlokowane są wzdłuż całego przewodu pokarmowego, a kolonizacja zależy od panującego środowiska i pełnionej funkcji narządu:
1. Jama ustna jest zasiedlana przez bakterie z rodziny Streptococcus, Peptococcus, Bifidobacterium, Staphylococcus, Lactobacillus oraz Fusobacterium.
2. W żołądku i dwunastnicy panuje bardzo niskie pH, które ogranicza występowanie wielu gatunków bakterii, dlatego bytują tu głównie Helicobacter pylori, Lactobacillus, Streptococcus oraz w niewielkich ilościach drożdżak Candida albicans.
3. W jelicie cienkim warunki do życia zmieniają się diametralnie, środowisko sprzyja występowaniu licznych szczepów bakterii jak Bacteroides, Lactobacillus, Streptococcus Clostridium, Enterococcus, Lactobacillus i Veillonella, Enterobacteriaceae.
4. Jelito grube to prawdziwe Eldorado dla drobnoustrojów, znajduje się tu najliczniejszy i najbardziej aktywny zespół mikroorganizmów, zawierający do 900 różnych gatunków bakterii. Znajdziemy tu:
- w większości bakterie bezwzględnie beztlenowe: Bacteroides, Clostridium, Ruminococcus, Fusobacterium, Butyrivibrio, Peptostreptococcus, Eubacterium oraz Bifidobacterium,
- bakterie tlenowe i względnie beztlenowe: Gram-ujemne pałeczki należące do rodziny Enterobacteriaceae, pałeczki Gram-dodatnie Lactobacillus, ziarniaki z rodzaju Enterococcus i Streptococcus;
- niewielkie ilości grzybów z rodzaju Candida spp.
Warto pamiętać, że w bogatym ekosystemie jelitowym mikroorganizmy symbiotyczne, komensalne i patogenne, rywalizują ze sobą o dostęp do nabłonka jelitowego oraz substancje odżywcze. To w głównej mierze od prowadzonego stylu życia i diety zależy równowaga mikrobioty, więc powiedzenie czym się karmisz, tym się stajesz, nabiera tu głębszego sensu.
Mikroorganizmy strażnikami życia
Życie człowieka bez flory bakteryjnej jest niemożliwe (jedynym wyjątkiem jest płód w łonie matki, który ma całkowicie jałowy układ pokarmowy, a pierwsza kolonizacja odbywa się podczas porodu). Intensywny rozwój kolonii bakteryjnych trwa do 2 r. ż. U dzieci urodzonych drogami natury ten proces postępuje szybciej i efektywniej niż przyjętych na świat na drodze cesarskiego cięcia. Podobnie sytuacja kształtuje się wśród dzieci karmionych piersią w porównaniu do dzieci spożywających syntetyczne mieszanki. Postęp i jakość procesu zasiedlenia zależy również od innych czynników jak poziom higieny, dieta czy przyjmowane leki.
Stale odkrywamy rolę drobnoustrojów w utrzymaniu zdrowia. Skład flory bakteryjnej zależy od wielu czynników i znacząco różni się u dzieci i osób dorosłych.
Mikroflora małych dzieci zawiera głównie szczepy Bifidobacterium, Staphylococcus, Streptococcus oraz z rodziny Enterobacteriaceae. Dwa główne typy tj. Bacteroidetes i Firmicutes rozpoznajemy u osób dorosłych, w porównaniu do których u młodzieży obserwuje się zwiększoną ilość szczepów Bifidobacterium i Clostridium, a u osób starszych ogólnie mniejszą różnorodność drobnoustrojów.
Nieprawidłowości w mikrobiocie przyczyną rozstroju zdrowia
Dysbioza jelitowa - jest zaburzeniem funkcjonowania jelit wywołanym ilościowymi (dotyczącymi liczby komórek bakterii poszczególnych gatunków) bądź jakościowymi (dotyczącymi różnorodności gatunków) zmianami we florze bakteryjnej jelit.
Jest to wynik nadmiernego rozrostu gatunków niepożądanych w mikrobiocie. W efekcie dochodzi do zmiany puli genów, którymi dysponuje mikrobiota. W zależności od lokalizacji mówimy o dysbiozie jelit, pochwy, jamy ustnej, dróg oddechowych, skóry, a nawet całego organizmu.
Istnieje wiele czynników, które mogą prowadzić do patologicznych zmian w profilu mikroflory powodując dysbiozę, należą do nich w kolejności:
- dieta wysokobiałkowa, bogatotłuszczowa, ubogowęglowodanowa,
- stosowanie inhibitorów pompy protonowej,
- antybiotykoterapia,
- antykoncepcja hormonalna,
- stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych i leków przeciwbólowych,
- suplementacja żelaza,
- przewlekły stres,
- zakażenia układu pokarmowego.
Dysbioza jest powodem zaburzeń struktury i funkcji bariery jelitowej, których wynikiem jest kształtowanie się jelita przesiąkliwego.
Jelito przesiąkliwe powstaje w wyniku uszkodzeń mikrobiologicznych i strukturalnych ściany jelita cienkiego. Poprzez ubytki w barierze obronnej do wnętrza organizmu przedostają się mikroorganizmy i ich metabolity, powodujące przewlekły stan zapalny. Jednym z bardzo szkodliwych związków, które przy zdrowym jelicie trzymane są z dala od komórek organizmu jest toksyczny lipopolischaryd bakteryjny (LPS), składnik błon komórkowych bakterii gram-ujemnych i cyjanobakterii bytujących w przewodzie pokarmowym.
Stan zapalny toczący się w błonie śluzowej jelita powoduje coraz większą przepuszczalność dla bakterii i ich metabolitów oraz cząstek pokarmowych, które przedostając się w głąb organizmu, stają się czynnikami stanu zapalnego w różnych narządach. Najbardziej podatne na uszkodzenia są najdelikatniejsze, a zarazem najistotniejsze dla prawidłowego funkcjonowania organizmu organy jak mózg, tarczyca, trzustka, przysadka mózgowa, nerki.
Najczęstszą przyczyną uszkodzeń ww. narządów są mechanizmy autoimmunologiczne, których wspólnym mianownikiem jest zaburzenie trofiki bariery jelitowej.
Pomocne w przywracaniu szczelności jelit, są probiotyki, które sprzyjają:
- uzyskaniu równowagi mikrobiologicznej,
- procesom regeneracji nabłonka jelit,
- wygaszeniu procesów zapalnych w obrębie jelit,
- redukcji transmisji toksyn i czynników prozapalnych do wnętrza organizmu,
- wyrównaniu pracy układu immunologicznego.
Znając objawy chorobowe i czynniki współistniejące, można za pomocą diety i celowanej probiotykoterapii skutecznie zmniejszyć objawy chorobowe. W takim przypadku należy skorzystać z zaleceń dietetyka lub innego specjalisty w dziedzinie probiotykoterapii.
Zmiany we florze jelitowej w wybranych jednostkach chorobowych
Otyłość
U osób otyłych w przewodzie pokarmowym obserwuje się dominację bakterii gram-dodatnich Mollicutes, które bardzo wydajnie pozyskują energię z pożywienia i których przerost koreluje z niską tolerancją glukozy i zmniejszeniem wrażliwości komórek na insulinę.
Wraz ze zmianami w składzie mikroflory szlaki metaboliczne ulegają osłabieniu lub przyhamowaniu, a ilość odzyskiwanej energii w jelitach może zostać zwiększona nawet o 300 kcal dziennie. Mikroflora jelitowa ma również ogromny wpływ na syntezę kwasów żółciowych i ich przemiany w organizmie.
U osób ze zmianami mikrobiologicznymi w jelitach obserwuje się zwiększone stężenie trójglicerydów i glukozy we krwi oraz zmniejszone zużycie energii w tkankach. Rozwojowi otyłości towarzyszy również układowa reakcja zapalna spowodowana uwalnianiem zarówno przez makrofagi, jak i adipocyty czynnika martwicy nowotworu (TNF-alfa, tumor necrosis factor alpha) oraz interleukiny 6 (IL-6).
W badaniach na osobach z otyłością trzewną i insulinoopornością wykazano, że:
- podawanie probiotyku Lactobacillus gasseri SBT2055 (1010 CFU/dziennie) przez 12 tygodni, znacząco wpływa na zmniejszenie masy ciała, BMI, obwodu talii i bioder oraz obniżenie tłuszczu trzewnego i w tkance podskórnej.
- podawanie szczepu Lactobacillus acidophilus NCFM (1010 CFU/dziennie) przez 4 tygodnie, spowodowało poprawę wrażliwości komórek na insulinę.
Hashimoto
Przewlekłe zapalenie gruczołu tarczycy o podłożu autoimmunizacyjnym jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy i dotyka do 20 razy częściej kobiety niż mężczyzn, a ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem.
W etiopatogenezie choroby biorą udział czynniki emocjonalne, żywieniowe, środowiskowe, uwarunkowania genetyczne i choroby współistniejące o podłożu autoimmunologicznym jak cukrzyca typu I, celiakia, bielactwo, łuszczyca, anemia złośliwa czy reumatoidalne zapalenie stawów.
Przy hashimoto podobnie jak przy otyłości szlaki metaboliczne ulegają osłabieniu, a niewykorzystane lipidy zostają zmagazynowane w postaci tkanki tłuszczowej.
Odpowiednia dieta uzupełniająca niedobory witamin i minerałów oraz wyrównanie funkcji mikrobioty jelitowej jest warunkiem krytycznym dla ustabilizowania gospodarki hormonalnej. Również spadek masy ciała ma wyjątkowe znaczenie dla normalizacji poziomu hormonów tarczycy, jednak zbyt restrykcyjne diety powodujące niedożywienie białkowo-kaloryczne, mogą wywołać nadmierne wydzielanie TSH, będące mechanizmem adaptacyjnym pojawiającym się przy niedoborze energii i białka. Dlatego osoby z hashimoto nie powinny stosować diet odchudzających na własną rękę.
Nawet dobrze zbilansowana dieta, bogata w składniki odżywcze i mineralne może nie wystarczyć, ponieważ przy dysharmonii i zubożeniu flory bakteryjnej jelit występuje upośledzenie wchłaniania.
Wyrównanie funkcjonowania mikrobioty i uszczelnienie bariery jelit jest zatem warunkiem krytycznym do:
- poprawy dostępności i wchłanialności składników witaminowych i mineralnych z pożywienia i stosowanej suplementacji,
- wyrównania gospodarki hormonalnej,
- zmniejszenia stanu zapalnego, wywołanego nadprodukcją przeciwciał przeciw antygenom tarczycy i niszczeniem komórek pęcherzykowatych tarczycy.
Reumatoidalne zapalnie stawów (RZS)
To choroba autoimmunologiczna o charakterze przewlekłym, dotykająca tkankę łączną. Jak już wspomnieliśmy wspólnym mianownikiem chorób autoimmunizacyjnych jest dysbioza jelitowa, której wynikiem jest przewlekły stan zapalny w obrębie organizmu. W głównej mierze to, jaki organ lub tkanka zostanie zaatakowana przez chorobę, zależy od predyspozycji genetycznych i przeżywanych emocji, które lubią się somatyzować.
Pierwszym objawem RZS jest regularny ból w obrębie określonego stawu lub kilku stawów, który powoli przeradza się w charakterystyczny, symetryczny stan zapalny, prowadzący do deformacji, a nawet całkowitego usztywnienia. Choroba to nie wyrok, a jedynie sygnał organizmu informujący o potrzebie zmiany. Jeśli podejmiemy odpowiednie działania w początkowej fazie choroby, jesteśmy w stanie całkowicie zapobiec zmianom zwyrodnieniowym, a w zaawansowanym stadium doprowadzić ją w stan remisji.
Niewłaściwa dieta, stres, a także częste stosowanie leków przeciwbólowych tylko pogarsza sprawę, zaburzając prawidłowy profil mikroorganizmów przewodu pokarmowego. Jednak ból jak wiadomo czasami potrafi być nie do zniesienia, utrudnia funkcjonowanie w ciągu dnia i zasypianie nocą. Jak zatem sobie pomóc?
W trakcie rzutu RZS produkcja przeciwciał w jelicie drastycznie wzrasta, jest to skutek spożywania produktów wywołujących reakcję IgE-zależną. Powstają wówczas kompleksy immunologiczne, które przenikają przez nieszczelne jelito do krwiobiegu, a wraz z krwią docierają do stawów, niszcząc zdrowe tkanki - co stanowi przyczynę stanu zapalnego i bólu.
Dieta przeciwzapalna (wykluczająca produkty uczulające) i jej uzupełnienie preparatami probiotycznymi staje się warunkiem niezbędnym dla uzyskania lepszego samopoczucia i zmniejszenia stanu zapalnego. Środkiem doraźnym może być miejscowe stosowanie żelu DMSO z aloesem, który łagodzi stan zapalny i zmniejsza dolegliwości bólowe.
Cukrzyca typu I
To kolejne schorzenie autoimmunizacyjne, spowodowane całkowitym zniszczeniem przez przeciwciała komórek beta trzustki, wydzielających insulinę.
Cukrzyca nie należy do chorób genetycznych, ale występuje u osób z predyspozycjami genetycznymi warunkującymi wystąpienie autoagresji. Bardzo dużą rolę przypisuję się tu emocjom i przejmowaniem przez dzieci sposobów radzenia sobie z tymi emocjami od osób spokrewnionych jak rodzice czy dziadkowie. Również sposób żywienia oraz styl życia i funkcjonowania jest uzależniony od ludzi, którzy uczestniczą w wychowaniu dziecka.
Ma to głęboki sens jeśli weźmiemy pod uwagę istotny fakt, że cukrzyca typu I najczęściej rozwija się u dzieci w wieku 10-14 lat, czyli w okresie dojrzewania. Konfliktem dla chorób trzustki jest potrzeba zablokowania autorytetu (rodziców). W momencie, kiedy człowiek przestaje już być dzieckiem i powoli wkracza w dorosłość, aby utworzyć swoją własną tożsamość i wejść w proces usamodzielniania się, musi odsunąć się od osób, które do tej pory sprawowały pieczę nad jego życiem i bezpieczeństwem.
Oczywiście nie każdy nastolatek zachoruje na cukrzycę, wszystko zależy od natężenia przeżywanych emocji, oraz wystąpienia wcześniejszych zdarzeń programujących konflikt dla trzustki. Nastolatkowie często czują się odsunięci i niezrozumiani, mimo wsparcia, które dostają. Wejście w okres dojrzewania to też podświadomie koniec słodyczy i dziecięcych uciech, to przejście z beztroskiej zabawy do odpowiedzialnego życia.
Uświadomienie sobie przyczyny choroby i praca z emocjami, może w skuteczny sposób odsunąć widmo choroby. Jest to istotne również w kontekście utrzymania współpracującego z organizmem żywiciela mikrobiomem, ponieważ stan emocjonalny istotnie wpływa na jego przekrój.
Wyniki badań jasno pokazują różnice w profilu flory jelitowej dzieci z cukrzycą typu I i dzieci zdrowych. Mikrobiota dzieci z cukrzycą typu I jest znacznie uboższa i charakteryzuje się większą ilością drobnoustrojów patogennych.
Badania pokazują, że obniżona zawartość szczepów Bacteroidetes ma wpływ na zmniejszenie częstości zachorowań lub opóźnienie wystąpienia objawów choroby. Interakcje mikrobioty z układem odpornościowym są ważnym czynnikiem predysponującym do wystąpienia cukrzycy, dlatego odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza, może zahamować jej rozwój.
Poprzez odpowiedni dobór diety, sprzyjającej wygaszaniu stanów zapalnych oraz korzystnej przebudowie mikrobiomu wraz z dostarczeniem mikroorganizmów probiotycznych, można osiągnąć spektakularne rezultaty.
Funkcje mikroflory w przewodzie pokarmowym
Mikrobiota jelit pełni przynajmniej 3 rodzaje funkcji w organizmie człowieka:
1. Funkcja troficzna.
Mikrobiota oddziałuje na rozwój enerocytów (komórek występujących w jelicie cienkim, odpowiedzialnych za wchłanianie). W obszarach bogato skolonizowanych o wysokiej różnorodności obserwuje się zwiększoną liczbę oraz większą długość kosmków jelitowych w porównaniu do regionów o mniejszej liczebności mikroorganizmów.
Flora bakteryjna jelit istotnie wpływa na namnażanie i różnicowanie się komórek nabłonka okrężnicy oraz limfocytów środnabłonkowych, zwiększając tym samym skuteczność bariery immunologicznej.
2. Funkcja ochronna.
Dobrze prosperująca i obfita flora bakteryjna tworzy skuteczną obronę przed atakiem drobnoustrojów patogennych. Stymuluje wydzielanie substancji, utrudniających ich przyleganie do ścian jelita. Poprzez produkcję kwasów organicznych obniża pH, tworząc trudne warunki do rozmnażania, a wytwarzanie nadtlenku wodoru hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych.
3. Funkcja metaboliczna.
Obejmuje udział mikroorganizmów probiotycznych:
- w rozkładzie złuszczonych komórek nabłonkowych, składników żółci, ksenobiotyków, niektórych leków oraz potencjalnych kancerogenów,
- w syntezie witamin B1, B6, B12, kwasu foliowego i K,
- w zwiększeniu przyswajalności składników mineralnych jak potas, magnez, sód i wapń,
- w rozkładzie resztek pokarmowych poprzez fermentację z wytworzeniem kwasów tłuszczowych jak kwas propionowy, octowy oraz masłowy.
Kwas masłowy ze względu na krótkołancuchową budowę szybko przekształca się w maślan. Udowodniono jego korzystny wpływ na zachowanie wydajnej bariery jelitowej poprzez działanie przeciwzapalne, odżywcze i stymulujące regenerację nabłonka jelitowego. Ponadto stwierdzono, że kwas masłowy poprawia wzrost kosmków jelitowych, motorykę jelit oraz indukuje rozpad komórek nowotworowych jelita grubego.
Obniżoną produkcję maślanu obserwuje się przy zmniejszonej liczebności szczepu Faecalibacterium prausnitzii, która koreluje z występowaniem takich schorzeń jak nieswoiste zapalenie jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Wpływ stosowanej diety na mikrobiotę i zaburzenia metabolizmu wątrobowego
Funkcje mikrobioty są ściśle związane z układem pokarmowym i immunologicznym oraz procesami metabolicznymi. Wszelkie zmiany w jej strukturze powodują wielorakie dolegliwości somatyczne, wynikające również z zakłóceń w komunikacji mikrobiota – organizm żywiciela.
Dzięki symbiozie człowieka i bakterii jelitowych możliwe jest pozyskiwanie energii na drodze fermentacji, ze związków których enzymy trawienne nie rozkładają (celuloza, pektyny, ksylan, inulina). Dlatego też osoby, które trwale stosują dietę wegetariańską, dużo lepiej pozyskują energię z pokarmu roślinnego niż sumienni mięsożercy.
Osoby stosujące wysokoprzetworzoną dietę bogatotłuszczową, są narażone na uszkodzenie wątroby. Ich mikroflora jelitowa zaczyna przekształcać niezbędną dla zdrowia cholinę w toksyczne dla komórek wątroby metyloaminy. Cholina jest niezbędna w wątrobie do syntezowania lipoproteiny umożliwiającej transport tłuszczów z wątroby do komórek tłuszczowych. Zmniejszenie biodostępności choliny sprzyja zaburzeniom gospodarki lipidowej oraz rozwojowi stłuszczeniowego zapalenia wątroby i insulinooporności.
Zaburzenie gospodarki lipidowej w wątrobie może przyczynić się do:
- upośledzenia transportu tłuszczów z wątroby,
- wystąpienia nieprawidłowości w gospodarowaniu lipidami,
- zwiększenia stanu zapalnego w obrębie tkanki tłuszczowej,
- zwiększenia ilości mediatorów procesów zapalnych i zwiększenia działalności cytokin o działaniu prozapalnym,
- zaburzenia konwersji hormonów tarczycy z T4 do T3 i zmniejszenia wrażliwości tkanek na ich działanie,
- stłuszczenia i rozwoju stłuszczeniowego zapalenia wątroby,
- rozwoju i utrzymywania się insulinooporności.
Istotny jest fakt, że stan mikrobiologiczny jelit wpływa na to co dostaje się do wątroby. Krew wraz ze składnikami odprowadzanymi z jelita cienkiego i grubego wraca żyłą wrotną do wątroby. To właśnie dzięki niej składniki odżywcze jak węglowodany, białka i tłuszcze, ale również hormony trzustki i produkty rozpadu krwi (hemoglobina i żelazo) wracają do wątroby w celu zmetabolizowania i usunięcia lub ponownego wykorzystania.
Niestety w przypadku występowania jelita przesiąkliwego, oprócz składników pożądanych do wątroby transportowane są substancje toksyczne, które w nadmiarze nie mogą być odpowiednio unieszkodliwione. Wówczas dochodzi do zatrucia organu i uszkadzania hepatocytów (komórek wątroby) skutkiem czego jest rozprzestrzenianie się stanu zapalnego. Jego czynniki nie tylko zaburzają działanie największego neutralizatora substancji toksycznych, ale rozprowadzane są wraz z krwią po całym organizmie, wprawiając w ruch samonapędzającą się machinę zagłady. Uszkadzane są kolejno komórki, tkanki i narządy, co prowadzi do rozstroju całego organizmu.
Podsumowanie
Nie ma już wątpliwości, że stan zdrowia człowieka w dużej mierze zależy od tego, co ma w jelitach.
Jeśli cierpisz z powodu szalejących chorób autoimmunologicznych, których ciągle przybywa, czas na radykalne zmiany zarówno w stylu życia, sposobie odżywiania jak i dotychczas stosowanej suplementacji probiotycznej.
W celu ustalenia odpowiedniej probiotykoterapii należy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, który po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu dobierze odpowiedni rodzaj szczepu lub grupę drobnoustrojów o charakterystycznych właściwościach terapeutycznych.
O autorze
Bibliografia
1. Marlicz W., Ostrowska L., Łoniewski I. Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny związek z otyłością. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2013; 9: 20–28.
2. Delzenne N.M., Cani P.D., Daubioul C., Neyrinck A.M. Impact of inulin and oligofructose on gastrointestinal peptides. Br. J. Nutr. 2005; 93 (Supl. 1): S157–S161.
3. Dziewiatowska J., Janczy A., Steinka I., Pieszko M., Małgorzewicz S. Związek pomiędzy mikroflorą jelitową a otyłością. Forum Zab. Metab. 2014; 5: 20−25.
4. Claesson M.J., Cusack S., O’Sullivan O. i wsp. Composition, variability, and temporal stability of the intestinal microbiota of the elderly. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2011; 108 (Supl. 1): 4586–4591.
5. Cani P.D., Bibiloni R., Knauf C. i wsp. Changes in gut microbiota control metabolic endotoxemia-induced inflammation in highfat diet induced obesity and diabetes in mice. Diabetes 2008; 57: 1470–1481.
6. Amar J., Burcelin R., Ruidavets J. i wsp. Energy intake is associated with endotoxemia in apparently healthy men. Am. J. Clin. Nutr. 2008; 87: 1219–1223.
7. Żak-Gołąb A., Olszanecka-Glinianowicz M., Kocełak P., Chudek J. Rola flory jelitowej w patogenezie otyłości. Postępy Hig. Med. Dośw. 2014; 68: 84−90.
8. Duncan S.H., Belenguer A., Holtrop G. i wsp. Reduced dietary intake of carbohydrates by obese subjects results in decreased concentrations of butyrate and butyrate-producing bacteria in feces. Appl. Environ. Microbiol. 2007; 73: 1073–1078.
9. Wong J.M., de Souza R., Kendall C.W., Emam A. Colonic health: fermentation and short chain fatty acids. J. Clin. Gastroenterol. 2006; 40: 235–243.
10. Harris K., Kassis A., Major G., Chou C.J. Is the gut microbiota a new factor contributing to obesity and its metabolic disorders? J. Obes. 2012; 2012: 879151.
11. Agans R., Rigsbee L., Kenche H. i wsp. Distal gut microbiota of adolescent children is different from that of adults. FEMS Microbiol. Ecol. 2011; 77: 404–412.
12. Arumugam M., Raes J., Pelletier E. i wsp. Enterotypes of the human gut microbiome. Nature 2011; 473: 174–180.
13. Ley R.E., Turnbaugh P.J., Klein S., Gordon J.I. Microbial ecology: human gut microbes associated with obesity. Nature 2006; 444: 1022–1023.
14. Favier C.F., Vaughan E.E., De Vos W.M., Akkermans A.D. Molecular monitoring of succession of bacterial communities in human neonates. Appl. Environ. Microbiol. 2002; 68: 219–226.
Komentarze
Dodaj swój komentarz